Beta hakkında merak ettiklerimi KKB uzmanına sordum

Geçen hafta boğaz enfeksiyonu ile beta hakkında yaptığım araştırmamı paylaşmıştım. Hatırlarsanız, aklıma bir takım sorular takılmıştı. Bunları Kulak Burun Boğaz ve Baş ile Boyun cerrahisi uzmanı ve ayrıca “Çocuklar İçin Çalışan Serbest Hekimler Derneği” kurucusu ve üyesi Op. Dr. İrfan Gözübüyük cevapladı. Kendisine çok teşekkürler!
   

A grubu streptokok yani “beta mikrobu” üç testle tespit edilebilir. Nelerdir ve hangisi yaptırmak daha doğru?

Hızlı test uygun yapıldığında çok güvenilirdir ve hemen sonuç verdiği için pratiktir. Kültür de uygun yapılmalı ve kültür ortamı uygun olmalı ayrıca Grup A ve B iyi ayırt edilebilmeli. Bu sebeple hızlı test benim favorimdir. Hızlı test akut enfeksiyonu gösterir, kültür taşıyıcılarda da pozitif çıkar.

A grubu streptokokların neden olduğu farenjit tıpkı viral farenjit gibi kendi kendine yaklaşık 7-10 günde geçer mi?

Evet antibiyotik almadan da geçer, ancak bu durumda düşük de olsa komplikasyon riskini göze almak gerekir. Burada komplikasyonlar ciddi olduğu için kabul edilecek bir yöntem değildir.. Ayrıca beta mikrobu antibiyotiklere çok kısa sürede cevap verir ve çocuğun kısa sürede iyileşmesine,  sosyal ortama karışmasına yardımcı olur.

Antibiyotik tedavisi olası komplikasyonlara karşı uygulanılıyor. A grubu streptokoklar farenjit, impetigo ve orta kulak iltihabı gibi akut enfeksiyonlara neden oluyor. Peki, akut farenjit orta kulak iltihabına neden olma olasılığı var mı? Varsa bu risk ne kadar büyük ve önlemek için farenjitte antibiyotik kullanmak doğru bir yaklaşım mı?

Üst solunum yolu enfeksiyonları orta kulak enfeksiyonuna sebep olabilir. Burada genetik faktörler ve yanlış uygulamalar devreye girer. Genetiğe yapılacak bir şey yok, yanlış uygulamalar çocuğu fazla sümkürtmek ve burnu her türlü tuzlu sularla yıkamaya çalışmaktır. Bunlar üst solunum yolu enfeksiyonlarının orta kulağa ilerlemesine sebep olmaktadır. Antibiyotik bakteriyel enfeksiyonlarda kullanılır, viral değil. Dolayısı ile farenjitte bakteri şüphelenilirse anibiyotik verilir, orta kulak enfeksiyonunu önlemek için değil. Orta kulak enfeksiyonuna çok meyilli çocuklarda başka bir tedavi algoritması takip edilir.

Orta kulak iltihabını tedavi etmek zor mu? Daima antibiyotik kullanımını gerektiren bir hastalık mı?

Bu tedavinin kuralları vardır, kişisel olarak zor olduğunu düşünmüyorum. Daima antibiyotik gerekmez elbette, etken önemlidir.

A grubu streptokokların neden olabildiği glomerülonefrit ve akut romatizmal ateş var. Bu hastalıkları anlatabilir misiniz?

Grup A beta hemolitik streptokok enfeksiyonu olan çocuklar ilk yedi gün içerisinde uygun tedaviye alınmazsa nadir olarak immün kompleks hastalığı olarak böbrek ve eklemleri etkileyebilirler. Streptokokların dış zarları ile böbrek-kalp iç zarlarının yapısı bazı benzerlikler gösterir. Bu zarlarda “muramik asit” molekülü aynıdır. Oluşan antikorlar da işte bu moleküle saldırır. Burada çocukların 18 yaşına kadar sürekli penisilin iğnesi olması gerekir.

İkisi aşırı nadir ve A grubu streptokok enfeksiyonunun 2-4 hafta sonrasında görülüyor. İmmunolojik çapraz bir reaksiyon olduğu için sadece bazı kişilerde görülüyor. Bunu bize açıklayabilir misiniz?

Vücutta savaşan hücreler böbrek veya eklemleri normal doku olarak görmüyorlar ve onlarda hasar oluşturuyorlar. Genetik yatkınlık var. Yani ailesinde bu hastalık olanlar çok daha dikkatli olmalı.

Glomerülonefrit aslında hafif geçen ve miras bırakmayan bir böbrek enfeskiyonu. Bu doğru mu?

Evet, ancak her gromelüronefrit aynı kabul edilmez. Sebep önemlidir. Her türlü mikrop böbreğe ulaşarak hastalık yapma ihtimaline sahip, Grup A beta hemolitik olanda immun kompleks devreye giriyor.

Akut romatizmal ateşe neden olan 5 serotip var. Ancak toplam serotip sayısı kat kat fazla. Bu ve kişilerde görülen özel antijen durumu da göz önünde bulundurursak, A grubu streptokok enfeksiyonundan akut romatizmal ateşe neden olma riskinin inanılmaz düşük olduğunu söyleyebilir miyiz?

Düşük olduğu söylenebilir, dediğim gibi düşük de olsa hiç kimse çocuğunu basit bir tedavi ile iyileşecek bu durumda riske atamaz. Hekimler buna izin vermemeli.

Akut romatizmal ateş ilk belirtilerinde doğru teşhis konulduğunda tamamen tedavi edilebiliyor mu?

Evet, doğru tedavi ile sekel kalmadan iyileşebilir. Tabii 18 yaşına kadar tedavi takip edilerek.

Bakteriyel farenjit (çok şiddetli olmamak kaydıyla) kendiliğinden de geçiyorsa, komplikasyonların aşırı nadiren görüldüğü ve erken teşhiste tedavi edilebildiğini düşünürsek, asıl komplikasyon riski orta kulak iltihabı olduğunu ve yüksek ateş tehlikesi olduğunu söyleyebilir miyiz? Her bakteriyel farenjitte antibiyotik kullanımı beraberinde daha büyük bir risk getirmiyor mu o zaman? 

Orta kulak enfeksiyonu bence önemli bir komplikasyon değil, ateş ise zaten savunma için gerekli bir şey. Özellikle çocuk keyifli ise düşürülmesini bile istemiyoruz. Burada önemli olan doğru yerde doğru ilacın kullanılması. Bakteriyel farenjitte (Grup A beta hemolitik değilse) antibiyotik kullanmayalım denebilir belki, burada hem şikayetler çok uzun sürecek hem de sosyal hayata katılım uzayacaktır. Maalesef antibiyotikleri bir düşman gibi görmek eğilimi var toplumda. Ben antibiyotiklerin insanın bulduğu en önemli ilaç olduğunu düşünüyorum. Burada esas olan hastalığın sebebinin bakteri mi, virüs mü olduğunu iyi ayırt edebilmek. Gereksiz ve yine gereksiz geniş spektrumlu antibiyotiklerden uzak durmak önemli. Bu kabiliyet, bilgi, detaylı muayene ve laboratuar bulguları ile elde edilir ancak.

Herhangi acil durum oluşturmadan 4-5 günde geçen boğaz enfeksiyonunda yine de test yaptırmak gerekiyor mu?

Betadan şüpheleniliyorsa evet. Dediğim gibi ilk 7 gün içerisinde tedavi başlanırsa komplikasyonlar görülmüyor.

-------------
Sonuç olarak, çok küçük bir ihtimal olsa da ağır komplikasyonun riski göze almak istemiyorsak, çocuklarımızın boğaz enfeksiyonunda nesle veya öksürük gibi viral olduğunu gösteren semptomları yoksa, en iyisi hızlı test yaptırıp gerekli de olunca antibiyotik tedavisine başlamak olur sanırım. 

Röportajın tamamını 6 Ağustos 2014’te Alternatif Anne’de okuyabilirsin.