Sosyal kavramlar nasıl geliştirilir?

4-5 yaş arasındaki erkek çocuğun “dönemi”ne has davranışlarının üçüncü ve artık son bölümüne geldim. Leon’un bazen (tıpkı bu sabah gibi) oldukça çekilmez ve bizi zaman zaman çaresi de bırakan davranışlarının nedenini öğrenmek, bana onu anlamam konusunda çok yardımcı olmuştu. Ama iş henüz bitmedi…

Eğer bu kadar abartma, gösteriş, hareket ve konuşma ihtiyacı dolu hayatımızda sabır kaldıysa ki kalmalı, başka seçeneğimiz yok çünkü bunu sosyal kavramlar üzerine odaklamamız gerekiyor. Çünkü onlar da tam bu yaşta gelişiyor. Ne güzel, alsında her şeyi sınırın ötesinde yaptıkları bir dönemde…  

Yalan

4-5 yaşındaki çocuk artık doğru ve yanlış arasındaki farkı öğrenmeye başlıyor. Şimdiye kadar bir hayal ürünü anlatırken bunu bilerek yapmıyordu yani. Şimdi ise bunun hayal gücü mü yoksa bilerek söylediği bir yalan mı olduğuna dikkat etmek gerekiyor. Leon’da henüz öyle bir şey yaşamadım. Ama bunun da olacağını bilmekte fayda var tabi ki. Her şeyde olduğu gibi bu konuda da örnek olmamız en önemli unsur. Doğruyu söylemenin önemli olduğunu ve sonuçlardan korkmadan onlara katlanmak gerektiğini anlatarak değil, yaşayarak göstermek lazım bence.    

Çocuklar aslında tüm sosyal kavramları bu dönemde benimsemeye başlıyorlarmış. Yani bugüne kadar bizi mutlu etmek ve bizi taklit etmek için yaptıklarını artık anlamlı bulup benimseyerek kalıcı bir davranış haline getiriyor. Örneğin, disiplin, sorumluluk ve empati duygusunu geliştirmek için doğru zaman. Bunun için evde bazı işlerde yardım etmeyi zorunlu hale getirmek de gerekiyormuş. Bizim oluşturduğumuz “haftalık görev planı” buna tam uyuyor yani.

Empati

Empati duygusu ise en güzel, olay anında anlatarak geliştiriliyor. “Biraz sessiz ol” diye emir vermek yerine “Biraz daha sessiz olabilir misin, kardeşin uyumak istiyor.” demekle hem kibarlık hem de empati duygusunu geliştiriyoruz. Konuşmaların çoğu “sen” odaklı değil, “ben” odaklı olmalı. Bu ilk başta çok zor geliyor ama inan zamanla alışıyorsun. Yani “Kardeşini ağlatma” demektense “Kardeşini ağlattığında hem o hem de ben çok üzülüyoruz” diye anlatmak Leon’un gelişen empati duygusuna başvuruyoruz.

Bunun en güzel örneğini galiba bu hafta sonunda yaşadık. Leon Luka’nın güneş gözlüğüyle oynuyordu ve babası “böyle yapmaya devam edersen, kıracaksın” demesine rağmen Leon devam etti ve gözlüğü tabi ki kırdı. Kendi harçlığından Luka’ya yeni bir gözlük alması gerektiğini duyunca kıyamet koptu. Kucağıma aldım ve ona olayı şu şekilde anlattım. “Senin McQueen arabalarınla bir çocuk oynarsa ve onları bozarsa üzülür müsün?” Tabi ki Leon bu durumda üzülecekmiş. “Tıpkı Luka gözlüğü kırıldığında gibi, değil mi? O da üzüldü. Peki, o çocuk sana yeni bir McQueen alsa nasıl olur?” Leon’a göre süper olurmuş. “O çocuk sana yeni bir araba alana kadar onunkilerden bir tanesini verse?” O zaman hiç üzülmezmiş benim oğlum. Buradan kendisi sonuç çıkarttı zaten. “Anladım, Mama” deyip beni öptü ve Luka’nın yanına gitti. Aynen bunları söyledi “Luka, gözlüğünü kırdığım için özür dilerim. Kendi paramla sana yeni bir gözlük alacağım. Alana kadar da benimkini takabilirsin.” 


Bunları kaçırdıysan:
Okula hazırlık süreci evde başlar (Haftalık görev planı)
Bölüm 1: 5 yaş sendromu mu?

Bölüm 2: Çok, çok, daha çok!